Bệnh tiểu đường là gì? Tại sao cần xét nghiệm tiểu đường?
Tiểu đường (hay còn gọi là đái tháo đường) là một nhóm các bệnh mãn tính liên quan đến tình trạng rối loạn chuyển hóa glucose trong cơ thể, dẫn đến lượng đường trong máu (glucose) cao hơn mức bình thường. Glucose là nguồn năng lượng chính cho các tế bào, nhưng để glucose vào được tế bào, cơ thể cần insulin – một hormone do tuyến tụy sản xuất. Trong bệnh tiểu đường, cơ thể có thể không sản xuất đủ insulin, không sử dụng insulin hiệu quả hoặc cả hai, dẫn đến tăng lượng đường trong máu. Xét nghiệm tiểu đường định kỳ để có thể phát hiện sớm cũng như có phác đồ điều trị hiệu quả.
Các loại tiểu đường chính:
- Tiểu đường tuýp 1 (Type 1 Diabetes):
- Là bệnh tự miễn dịch, trong đó hệ miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin của tuyến tụy. Kết quả là cơ thể không sản xuất được insulin, người bệnh cần phải tiêm insulin suốt đời.
- Tiểu đường tuýp 1 thường xuất hiện ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên, nhưng cũng có thể phát triển ở người lớn.
- Nguyên nhân chưa được xác định rõ ràng nhưng có liên quan đến yếu tố di truyền và môi trường.
- Tiểu đường tuýp 2 (Type 2 Diabetes):
- Là loại tiểu đường phổ biến nhất, xảy ra khi cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả (kháng insulin) hoặc không sản xuất đủ insulin.
- Tiểu đường tuýp 2 thường xuất hiện ở người lớn, đặc biệt là những người thừa cân, ít vận động, nhưng hiện nay cũng ngày càng phổ biến ở người trẻ.
- Có liên quan đến lối sống không lành mạnh, chế độ ăn uống, thừa cân và yếu tố di truyền.
- Tiểu đường thai kỳ (Gestational Diabetes):
- Xảy ra trong thời kỳ mang thai khi hormone của nhau thai gây cản trở hoạt động của insulin, dẫn đến tăng đường huyết.
- Thường xuất hiện trong nửa sau của thai kỳ và thường biến mất sau khi sinh, nhưng có thể làm tăng nguy cơ phát triển tiểu đường tuýp 2 trong tương lai cho cả mẹ và con.
Các triệu chứng của bệnh tiểu đường:
- Tiểu nhiều: Cơ thể cố gắng loại bỏ lượng đường dư thừa qua đường tiểu.
- Khát nước nhiều: Do mất nước qua tiểu tiện nhiều.
- Cảm giác mệt mỏi: Vì cơ thể không thể sử dụng glucose làm năng lượng hiệu quả.
- Giảm cân không rõ lý do (phổ biến hơn trong tiểu đường tuýp 1).
- Vết thương lâu lành.
- Nhiễm trùng thường xuyên: Như nhiễm trùng da hoặc nhiễm nấm.
Biến chứng của bệnh tiểu đường:
- Bệnh tim mạch: Gây ra các vấn đề về tim và đột quỵ.
- Tổn thương thần kinh (bệnh thần kinh tiểu đường): Có thể gây đau hoặc mất cảm giác ở các chi, đặc biệt là ở chân.
- Tổn thương thận: Gây suy thận hoặc phải chạy thận nhân tạo.
- Tổn thương mắt: Dẫn đến mù lòa do biến chứng võng mạc tiểu đường.
- Vấn đề về da và chân: Các vết thương khó lành có thể dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng, thậm chí phải cắt cụt chi.
Cách điều trị và quản lý:
- Thay đổi lối sống:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm tinh bột, đường, tăng cường chất xơ, protein và rau quả.
- Tập thể dục thường xuyên: Giúp cải thiện khả năng sử dụng insulin và giảm cân.
- Kiểm soát lượng đường trong máu:
- Tiêm insulin (đối với tiểu đường tuýp 1).
- Thuốc uống (đối với tiểu đường tuýp 2).
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Để theo dõi biến chứng và điều chỉnh kế hoạch điều trị.
- Giảm stress: Vì căng thẳng có thể làm tăng đường huyết.
Phòng ngừa:
- Duy trì cân nặng lành mạnh.
- Tập thể dục đều đặn.
- Ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm nhiều đường và chất béo, tăng cường ăn rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.
- Theo dõi sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc tiểu đường.
Bệnh tiểu đường nếu được phát hiện sớm và quản lý tốt có thể giúp người bệnh sống khỏe mạnh, tránh được các biến chứng nghiêm trọng.